_______________
Chàng là Tráng Sĩ , Chí
Sĩ hay Thi Nhân . Đọc thơ chàng như Khổng Tử gặp Lão Tử : gặp một con rồng !
Chàng là một trong những người buồn , rất buồn ! Người ta thường
nói : văn vui khó hay , văn buồn dễ cảm ! . Đọc thơ chàng ta thấy như những giọt
buồn rơi tí tách vào hồn và thấm sâu … thấm sâu …
Mịch mịch trần ai mãn thái không
Bế môn cao chẩm ngọa kỳ trung
Nhất thiên minh nguyệt giao tình tại
Bách lí Hồng Sôn chính khí đồng
Nhãn để phù vân khan thế sự
Yêu gian trường kiếm quải thu phong
Vô ngôn độc đối đình tiền trúc
Sương tuyết tiêu thời hợp hóa long
Xin kính cẩn phóng dịch như sau :
Khói bụi mịt mù tỏa khắp nơi
Cài then nằm khểnh gối đầu chơi
Bên trời trăng sáng tình gửi nguyệt
Vạn dặm mờ xa khí ngất trời
Mây trôi nheo mắt thời qua lặng
Kiếm lạnh bên người gió thoảng vơi
Chẳng nói một mình nhín sân trúc
Khách anh hùng này đã nhiều lần nói đến kiếm ! Á , một lần Quận Công Hòang đình
Bảo tới thăm Nguyễn Khản , thấy cậu bé Nguyễn Du khôi ngô tuấn tú , đã rút bảo
kiếm đeo bên mình tặng cho . Phải chăng :
Nhớ từ năm hãy thơ ngây
Có người tướng sĩ đoán ngay một lời
Anh Hoa phát tiết ra ngoài
Ngàn thu bạc mệnh một đời tài hoa
Nếu ta lẽo đẽo theo chàng thì thấy là cả một cuộc đời lận đận của kẻ tài hoa :
Tằng lăng trường kiếm ỷ thanh thiên
Triền chuyển nê đồ tam thập niên
Văn tự hà tằng vi ngã dụng
Cơ hàn bất giác thụ nhân liên
( Đã từng cầm kiếm dựa trời xanh
Lê lết đường bùn ba mươi năm
Chữ nghĩa làm sao mà đắc dụng
Đói rét lại nhờ đến kẻ thương )
Thời ôi ! Thời ôi ! Chàng lang thang mãi trên đường
gió bụi
Trường đồ nhật mộ nhân du thiểu
( Đường xa , chiều tối , khách du ít )
Muốn lên rừng săn bắn chăng ? ( Hồng Sơn Liệp Hộ )
Muốn xuống biển giăng câu chăng ( Nam Hải Điếu Đồ )
Hay bỏ quách chuyện đời , cắt tóc đi tu :
Hà năng lạc phát quy lâm khứ
Ngọa thính tùng phong hưởng bán vân
( Sao không cắt tóc vào rừng thẳm
Nằm nghe thông reo ngắm mây bay )
Chàng buồn thương , nghe thời gian nghiệt ngã chàng đã
tự hỏi hoài ( Giống như một thi sĩ khác đã từng tự hỏi : Ta đã làm gì đời ta
) rồi chàng nghĩ : Ta có người tri kỷ không ? Ba trăm năm sau có ai
là người hiểu ta không ?
Nhưng chưa tới ba trăm năm đã có một người hiểu Nguyễn
Du . Bùi Kỷ là người đã hiểu Nguyễn Du hơn ai hết :
Kiếp kim cổ tài tình là bận
Hồn văn chương vơ vẩn non sông
Xót thay nước đục bụi trong
Ngàn thu biết ngỏ tấm lòng cùng ai
Bùi Kỷ biết Nguyễn Du có hoài bão lớn lao :
Mắt chí sĩ trông đời ngao ngán
Muốn ra tay tát cạn bể Đông
Trách người chi bấy hoá công
Lỡ thời để khách anh hùng bó tay
Nhưng chữ thời luôn luôn giáng những đòn lên Nguyễn Du
…. Cái công danh là bãy trên đời
Song le con tạo trêu ngươi
Buộc nhau chỉ một chữ thời mà đau
Nghiệt ngả thay là chữ thời . Những người sau đay có
thắng nổi chữ thời không ?
Nguyễn Mạnh Tường kêu mãi trong đêm có ai nghe không ?
Vũ Quốc Thúc có giúp gì cho nền kinh tế không ?
Nguyễn Ngọc Huy có góp gì cho chuyện thay đổi thời thế
không
Bà Thuỵ An chẳng làm nên công tích gì
Bà Quỳnh Hoa đóng góp cho ai đây ?
Và thời gian cứ quay quay chẳng để í tới những con người
đang vật vã .
Nhưng rút cuộc , những
con người sinh không gập thời này vẫn còn một tâm hồn thanh cao ! Tạo hoá đâu
có bất công !
Bắt phong trần phải phong trần
Cho thanh cao mới được phần thanh cao .
Những thi nhân chân
chính không thành công trong xã hội phong trần , nhưng đã để lại văn chương cho
đời !
Khi nói về Nguyễn Du , nhà giáo Nghiêm Toản đã phóng
bút :
Đoạn Trường Tân Thanh là gì nhỉ ?
- Như tiếng sơn Ca cất lên làm im bặt tiếng ngàn chim đua
nhau ca hót
- Như nàng Tiên hiện ra làm thẹn chết các cô gái đẹp dưới trần
.
C.D.M.
No comments:
Post a Comment