Mùa Phấn Thông Bay

NGUYỄN NGỌC HOÀNG

             

Mỗi năm vào đầu tháng Tư, thành phố tôi ở phủ đầy bụi phấn thông vàng. Cả bãi đậu xe, phủ một màu lấm tấm vàng. Sân nhà, ngõ dọc theo mọi con đường dẫn tới phố xá như lót tấm thảm bụi vàng cùng khắp. Mùa của đầu xuân và mùa của dị ứng. Người ít kẻ nhiều, nhẹ thì ngứa mắt chảy mũi, nặng thì có thể nằm liệt giường hoặc vào cả bệnh viên.

Tôi thuộc nhóm thứ nhất, ngứa mắt nhảy mũi đến độ không muốn ló mặt ra đường. Đã thử nhiều loại thuốc chuyện trị dị ứng các loại phấn hoa, nhưng cũng chẳng có hiệu quả gì. Đâu lại vào đó. Đầu xuân nên mưa càng hiếm hoi. Đôi lúc những cơn mưa đầu mùa như càng thêm sức cho bao nhiêu lớp bụi phấn hoa kéo về theo gió. Tôi chợt thèm, chợt thương nhớ những cơn mưa dầm, những làn hơi nước phả từ những dòng sông lượn uốn quanh quẩn quê tôi. Dòng sông trước nhà nội, xuôi tuổi thơ tôi tận cuối cửa vàm. Để con sông nhỏ hòa mình vào dòng sông Cái, mờ mịt bên kia sông chảy về chợ huyện. Để những chiều mưa, ngối nhìn từng cụm lục-bình hoa tim-tím nhạt, trôi mênh mông về một phía trời thương nhớ khôn nguôi.

“Tôi đứng bên này sông

Trời mưa bên kia sông, hắt hiu tâm hồn

Dòng sông cũ, êm đềm gợi nỗi bâng khuâng..!”   

(Mưa Bên Kia Sông – Thiện Lý) 

Tiếng hát Lệ Thu trước kia và hôm nay là của Hoàng Vân, trầm ấm, thiết tha nỗi nhớ.

Chừng như đến một độ tuổi nào đó, giai đoạn cuộc đời nào đó con người chợt dừng lại, cúi mặt hay ngoảnh lại nhìn chính đời mình. Nhìn lại khoảng đường của quá khứ, nhìn lại những bóng hình của kỷ niệm ẩn hiện, chập chùng. Những thành bại, những được mất và những khổ đau, hạnh phúc trôi xuôi theo một kiếp người. Có những điều ta muốn nâng niu, nếu được sẽ làm nhiều hơn, làm đẹp hơn có thể. Có những chuyện ước gì ta được sống lại, được bắt đầu lại với tất cả đam mê, tất cả nghị lực như ngày mai không thể. Hay một duyên phận mà ta tự hỏi, nếu được thay đổi ta sẽ ra sao những mai này? “Gió mưa là bệnh của trời, tương tư là bệnh của tôi yêu nàng” (Nguyễn Bính), câu thơ gối đầu giường của tuổi mới lớn. Mà cũng lạ, cứ mỗi lần cơ thể tôi “sụt sùi” xổ mũi là đầu óc lại lâng lâng nhớ chuyện xa xưa! Bao nhiêu hình ảnh của quá khứ như những thước phim chiếu chậm, lần lượt hiện về, không lớp lang không thứ tự.  Hình ảnh ngôi trường nhỏ nhắn nằm im lặng, khiêm nhường với hàng bạch đàn dọc theo con đường vào sân trường. Những lớp học thấp, bàn ghế thô sơ với những ánh mắt trong sáng, thơ ngây có chút bâng khuâng của tuổi học trò. Tuổi của mộng mơ, của hoài nghi, của ước vọng và có cả chút nổi loạn. Thời kỳ của những đổi thay khốc liệt nhất của xã hội, con người và đất nước. Đời sống pha trộn tất cả bao nghịch lý, mâu thuẩn, mất mát đến tàn nhẫn... Tất cả cũng trở thành hình ảnh của quá khứ, của kỷ niệm. Kỷ niệm của ngả ba sông, bến đò chiều qua An Hòa, chợ Giữa:

“... Đò ghé An Hòa, đò qua chợ Giữa

Em tan trường, sách vở cũng reo vui

Mặt nước sông đầy, mặt nước sông trôi

Thương dòng chảy một đời soi nỗi nhớ...”   (NNH)

Kỷ niệm của ngõ rẽ về kinh Cụt ngày mưa, con đường đất lầy trơn trợt. Kỷ niệm của Tắc Cậu, Tà Niên bửa cơm trưa đạm bạc chỉ với món khóm xào hành với nước mắm, sao mà nhớ đời đến như vậy. Với đường vào Mông Thọ, vườn nối vườn cây trái dọc bờ mương. Nồi cơm chiều đã bắt lên bếp, đứa học trò mới xách “nôm” nhảy xuống con rạch nhỏ tìm cá. Với Gò Quao, hun hút những xã, thôn làng băng qua bao bờ ruộng dọc ngang. Đi qua những chiếc cầu tre “lắc lẽo gập ghềnh khó đi”, thầy trò phải kẻ nắm người nương, nín thở qua sông. Với những ngày tháng tham gia công tác ở huyện Giồng Riềng, thầy trò cùng ăn, cùng ở, cùng làm với dân chúng xã Hòa Thuận. Đêm gió lộng khắp cùng, bên ngọn đèn dầu vàng vọt, ngồi kể nhau nghe “chuyện của phần đời”. Với Vàm Răng, ăn bờ ngủ bụi, những bàn tay lấm đất có một lần mong ngăn nước mặn không vào bờ đất, ruộng nương.. . Tất cả như chợt thoáng qua, như một phần đời không thể thiếu. Những khuôn mặt, những cái tên và những chợt nhớ chợt quên!

** ***

“... Yêu ai cứ bảo rằng yêu

Ghét ai cứ bảo rằng ghét

Dù ai ngon ngọt nuông chiều

Cũng không nói yêu thành ghét

Dù ai cầm dao dọa giết

Cũng không nói ghét thành yêu...”     

Những câu thơ trong bài” Lời Mẹ Dặn” của Phùng Quán theo tôi suốt cuộc hành trình viễn xứ. Như lời tâm nguyện, như “khẩu huyết”  hằng ngày. Thuộc lòng nhưng không dễ trở thành “nội lực”. Bao vấp ngả quê người, mỗi lần tưởng quỵ, tôi lại ngẫng đầu, để những giọt nước mắt chảy ngược vào lòng mình thấm mặn. Tôi đấu tranh không ngừng với bản thân và người bản xứ. Cộng đồng người Việt ở đây chỉ là nhóm bạn cuối tuần. Nấu ăn, “gọi nhau” để chia sẻ, để cảm nhận tình đồng hương còn đó chung quanh. Rồi thì ngày hôm sau, đầu tuần, mọi người lại hòa nhập vào dòng đời “tha hương”, mặt đối mặt với xã hội, công việc, con người của một “quê hương thứ hai”. Ngôn ngữ tiếng Việt chừng như là di sản còn lại, ngôn ngữ “mang theo” đôi lúc ngỡ ngàng, lạc điệu. Phương tiện truyền thông hiện đại của “mạng”, càng khiến tôi nhận thức sự cách biệt, khó hiểu ngay chính ngôn ngữ mẹ đẻ của mình. Nhớ lần về Việt Nam năm 2011, trên đường từ phi trường Tân Sơn Nhất về Rạch Giá, chỉ nói chuyện với anh tài xế trẻ tôi đã ghi chú được cả trang từ ngữ tiếng Việt, mà tôi thật sự không hiểu hoặc không rõ nghĩa. Nếu anh tài xế mà biết được tôi đã từng học và dạy môn văn học, chắc anh cười tôi chết! Hay nhiều lần, trên đường về, sau buổi họp mặt gặp gỡ, ăn uống cuối tuần với vài gia đình người Việt trong vùng, bà xã cằn nhằn:

- Anh không biết người ta đang nói mỉa mai đó sao?

- Hưmm….. . thật vậy à? Anh có thấy gì đâu!

Bà xã đành chịu, lắc đầu thở dài. Mà tôi thật sự không hiểu, không để ý thật. Biết bao nhiêu điều thẳng thắp, sáng rực giữa đời sống, tôi còn chưa kịp hiểu và sẽ mãi không hiểu hết nói gì đến loắn xoắn, quanh co. Cũng có thể do méo mó nghề nghiệp, là người phải xữ dụng loại “ngôn ngữ” phần mền (programming languages: C, C+, java, SQL...) từng giờ, từng phút tôi không còn quen với những “bóng gió”, loanh quanh bụi rậm (around the bush). Thời gian đời người thoáng chốc, thế hệ của tôi đã bước qua ngưỡng tuổi  “tri thiên mệnh”. Bốn cửa quy luật tạo hóa: sinh, lão, bệnh, tử thì xa xa chỉ cánh cửa hẹp cuối cùng. Nhận thức quy luật tự nhiên không có nghĩa là tiêu cực, mà tự tại, quý trọng mỗi giây phút của hiện tại đang lặng lẽ trôi qua.

Tháng Tư, nơi tôi ở là đầu mùa xuân. Mùa của hoa nụ, chồi non. Mùa của bụi phấn thông bay lấm tấm, phủ vàng khắp ngõ. Mùa của dị ứng, xổ mũi ho hen. Đầu óc, cơ thể uể oải không hiểu tại sao. Mùa của đất trời mênh mang nỗi nhớ bâng quơ. Không định hình, không khung ảnh rõ rệt. Những nỗi nhô thương hằn sâu hơn trong bao la của ký ức. Cưỡng chiếm nó chỉ làm quá khứ thêm hoen mờ  và kỷ niệm khuất chìm, loang vỡ.

“... Nhiều khi bỗng như trẻ nhớ nhà

Từ những phố xưa tôi về

Ngày xuân bước chân người rất nhẹ

Mùa xuân đã qua bao giờ

Nhiều đêm thấy ta là thác đỗ

Tỉnh ra có khi còn nghe...”   

(Đêm Thấy Ta Là Thác Đổ – Trịnh Công Sơn)

Đầu tháng Tư, 2018

NNH